Co to jest umowa uaktywniająca?

Rodzice pragnący wrócić na rynek pracy po narodzinach dziecka stoją przed trudną decyzją dotyczącą formy opieki nad dzieckiem. Mogą skorzystać z pomocy babci, zapisać dziecko do żłobka lub zatrudnić nianię. Wybierając tę ostatnią opcję, warto zapoznać się z takim pojęciem, jak umowa uaktywniająca dla niani. 

Osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej, a chcą zatrudnić pracownika do wykonywania pracy ciągłej, mogą skorzystać z umowy uaktywniającej dla niani. Jest to rodzaj umowy przeznaczony dla rodziców sprawujących opiekę nad dzieckiem o świadczenie usług regulowanych przepisami zawartymi w Kodeksie Pracy, dotyczącymi umowy zlecenia. Składki ZUS opłacane są przez Skarb Państwa – ma to na celu ułatwienie rodzicom powrotu na rynek pracy. Umowa uaktywniająca dla niani jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami. Na jej podstawie dana osoba sprawuje opiekę nad dzieckiem. Prawidłowo sporządzona stanowi dokument prawny, z którego wynika określony skutek podatkowy. 

Co to jest umowa aktywizacyjna?

Umowa aktywizacyjna dla niani różni się od umowy uaktywniającej. Powstała w 2006 roku jako ulga na zatrudnienie pomocy domowej przez osobę prowadzącą gospodarstwo domowe. Zatrudnienie odbywa się w ramach aktywizacji bezrobotnych z urzędu pracy. Warto zaznaczyć, że wprowadzone w 2011 roku przepisy dotyczące zatrudnienia niań nie są podstawą ulgi podatkowej dla pomocy domowej. Obecnie ulga ta polega na opłacaniu przez Skarb Państwa składek ZUS, ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego, na podstawie umowy uaktywniającej. 
Umowa aktywizacyjna dla niań, jako pomocy domowej, nadaje prawo do ulgi podatkowej osobie, która zatrudniła osobę bezrobotną i z tego tytułu poniosła koszty z własnych środków na opłacenie składek ubezpieczenia społecznego tej osoby. Umowa aktywizacyjna dla niań i umowa uaktywniająca różnią się więc między sobą obowiązkami podatkowymi oraz ulgami przysługującymi z tytułu zawarcia danej umowy.

Umowa aktywizacyjna – dla kogo?

Umowa aktywizacyjna dla niani to doskonałe rozwiązanie dla rodziców, którym zależy na szybkim powrocie na rynek pracy, jednocześnie zapewniając swojemu dziecku profesjonalną opiekę, która wspomoże prawidłowy jego rozwój. Taką umowę mogą zawrzeć osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo domowe z osobą bezrobotną, w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym, w tym sprawowania opieki nad dzieckiem. Chcąc nawiązać współpracę z osobą bezrobotną, należy zgłosić się do Powiatowego Urzędu Pracy i wyrazić chęć zatrudnienia takiej osoby, podając wymagania i zakres obowiązków, jakie potencjalnie będzie sprawować w danym gospodarstwie. Należy pamiętać, aby po zawarciu umowy aktywizacyjnej dla niani w formie pisemnej zgłosić ją do ww. urzędu.

Umowa uaktywniająca – kto może zawrzeć?

Niepodważalną zaletą umowy uaktywniającej dla niani jest fakt, że można ją zawrzeć niezależnie od sytuacji życiowej. Taką umowę może podpisać zarówno małżeństwo, jak i samotny rodzic, wdowiec, a także osoba będąca opiekunem prawnym dziecka. Niemniej jednak, aby zawrzeć ten rodzaj umowy i korzystać z ulg podatkowych, konieczne jest spełnienie kilku warunków. Pierwszym z nich jest wiek dziecka – powinno ono mieć od 20. tygodni, do 3 lat, a w przypadku, gdy nie ma możliwości posłania go do przedszkola, np. ze względu na brak miejsc, dopuszczalny wiek wydłuża się do 4 lat. Dodatkowo żaden z rodziców nie może przebywać na urlopie macierzyńskim, ojcowskim lub wychowawczym oraz nie mogą tworzyć zawodowej rodziny zastępczej. Kolejnym warunkiem jest to, że rodzice lub opiekunowie prawni powinni pracować na umowę o pracę/zlecenie, prowadzić działalność pozarolniczą lub działalność rolniczą. Należy pamiętać, że zawarcie umowy uaktywniającej z nianią wyklucza także bycie w stosunku pracy z osobą bezrobotną na podstawie umowy aktywizacyjnej.

Umowa uaktywniająca dla niani – co powinna zawierać?

Aby umowa uaktywniająca dla niani była zgodna z prawem, powinna zawierać kilka, niezbędnych elementów. Pierwszym z nich jest podanie stron umowy, czyli rodziców/opiekunów prawnych oraz osoby sprawującej rolę niani. W umowie uaktywniającej dla niani należy także uwzględnić czas i miejsce sprawowania opieki, cel umowy oraz liczbę dzieci, których opiekę obejmuje umowa. Należy również wymienić zakres obowiązków oraz wynagrodzenie i sposób jego wypłaty. Nie można zapomnieć także o sposobie zmiany lub rozwiązania umowy w razie niesatysfakcjonującej współpracy.

Umowa uaktywniająca dla niani – podatki i przepisy

Kolejną kwestią dotyczącą umowy uaktywniającej dla niani są podatki i przepisy z nią związane. Należy podkreślić, że rodzice nie są płatnikami podatku dochodowego z tytułu zawartej z nianią umowy uaktywniającej. Oznacza to między innymi, że rodzice nie mają obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanego wynagrodzenia, a także sporządzenia deklaracji podatkowej i przekazania jej osobie zatrudnionej, czyli niani lub organowi podatkowemu. Do wynagrodzenia niani stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości 20% uzyskanego przychodu. Należy pamiętać, że oblicza się je od przychodu pomniejszonego o składki w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, poniesione przez płatnika składek lub podatnika. Niania pracująca na podstawie umowy uaktywniającej zobowiązana jest do złożenia rocznego zeznania podatkowego o wysokości uzyskanych dochodów na formularzu PIT-36 do urzędu skarbowego po zakończeniu roku podatkowego. Przepisy dotyczące umowy uaktywniającej dla niani reguluje ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Znajdziemy w niej zapisy dotyczące umowy, świadczenia usług oraz sposobu opłacania podatku, które opisaliśmy wyżej.

Zalety umowy aktywizacyjnej dla niani

Niewątpliwą zaletą umowy aktywizacyjnej dla niani jest stworzenie możliwości szybkiego powrotu rodziców dziecka na rynek pracy. Jest to także dobre rozwiązanie w przypadku braku wolnych miejsc w żłobku lub przedszkolu. Co więcej, jeśli opieka nad dzieckiem jest jedyną pracą niani, to będzie ona objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym) i ubezpieczeniem zdrowotnymi, które pokrywa ZUS. Umowa aktywizacyjna dla niani to doskonałe rozwiązanie dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, a chcą zatrudnić osobę sprawującą opiekę nad ich dzieckiem na podstawie dokumentu prawnego, dzięki czemu działamy legalnie i nie sprzyjamy szarej strefie.